Zelfbeschadiding
Ben je nerveus? Of ben je verveeld? Dan kun je gewoon even wat pulken, bijten of krabben, net zo lang tot je je huid ervan gaat bloeden. Nu lijkt deze vorm van zelfbeschadiging wat vreemd en ongewoon. Maar feit is dat veel mensen deze gewoonte hebben. En het ook niet eens kunnen laten als andere mensen erbij zitten.
De vraag rijst natuurlijk of er ook een verklaring is voor dit soort gedrag, vooral ook omdat er behoorlijk wat gezondheidsrisico’s aan vastzitten. Dagelijks komen mensen bij de huisarts met beginnende ontstekingen aan de huid waarmee je zelfs kans loopt het loodje te leggen. Welnu, deugdelijke verklaringen zijn er niet, behalve dan dat het mij, door de jaren heen, is opgevallen dat het vooral bij mensen voorkomt die of, van nature heel onrustig (= neurotisch) zijn, of zich simpelweg gauw vervelen. Heel soms komt er iemand bij mij op het spreekuur die een vorm van zelfbeschadiging bezigt en er ook vanaf wil komen. Onlangs nog kwam een man voor een eerste afspraak die omstandig wist uit te leggen hoe hij, eenmaal thuisgekomen van het werk, in zijn vaste stoel ging zitten om vervolgens, bijtend aan de binnen van zijn wang, de boel vakkundig wist te slopen. Nadat hij mij de onsmakelijke details had verteld, vroeg ik: ‘heb je dan niets beters te doen?’.
Tot mijn grote verbazing zette deze vraag de man aan het denken. En tijdens het volgende gesprek biechtte hij op hoe hij zijn verantwoordelijkheden thuis probeerde te ontlopen. Dit tot ergernis van zijn vrouw die altijd al commentaar had op zijn ontwijkend gedrag als het aankwam op de kinderen en het huishouden. Aangezien hij echt gemotiveerd was om van zijn zelfbeschadigend gedrag af te komen, kon ik hem overtuigen om, eenmaal thuisgekomen, een reeks aan klussen in huis te doen. Al vrij snel kon hij zijn slechte gewoonte vervangen door iets wat, uiteraard, veel constructiever was. Tijdens het laatste gesprek zei hij: ‘ik vind het wel beschamend dat ik mezelf zo voor de gek gehouden heb’. Nu komen de meeste mensen niet zo gemakkelijk van deze wanprestatie af. Maar voor de doorbijters is er toch een uitweg.