Jong en ellendig
De jonge jaren van ieder mens zouden zorgeloos moeten zijn. Maar dat is tegenwoordig zeker geen vanzelfsprekendheid. Erger nog, vooral bij jonge meiden is er een toename van geestelijke ellende met zelfverwondingen of een zelfmoordpoging als gevolg. De vraag van vandaag is hoe dit toch te verklaren is.
Vooral uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat prestatiedruk de grote boosdoener is; en dan niet alleen de druk die wordt ervaren om het op school en later tijdens de studie heel goed te moeten presteren. Nee, vooral in het sociale contact wordt door meiden een enorme druk ervaren om sprankelend voor de dag te komen; een gegeven die vooral door de sociale media wordt aangewakkerd. Op die sociale media is op elk willekeurig moment van de dag te zien hoe andere leeftijdsgenoten ‘iets fantastisch’ hebben meegemaakt; een gegeven dat meteen in schril contrast staat met de eigen beleving. En als dat contrast maar groot genoeg is, dan komen de twijfels: ‘doe ik het eigenlijk wel goed’ of ‘als mijn leven zo vlak is, wat doe ik dan verkeerd’ en ‘als ik zo weinig positiefs ervaar, dan is mijn leven misschien ook niet het leven waard’. Denk dit soort gedachten maar vaak genoeg en dan heb je, binnen de kortste keren, een heuse depressie te pakken. Een andere oorzaak voor de toename van mentale problemen bij jonge vrouwen is het gebrek aan weerbaarheid. Ik bedoel, tegenslag is een integraal onderdeel van het leven, maar als je bent opgegroeid in een gezin waar die tegenslagen door de ouders, vaak op voorhand, al zoveel mogelijk zijn geneutraliseerd, dan mis je, als jong volwassenen ook de kans om eelt op je ziel te kweken. Een ander verborgen probleem is dat, bij het minste of geringste gevoel van angst, spanning of somberheid, meteen een professionele hulpverlener wordt ingeschakeld. Dat lijkt, zo op het eerste gezicht, een verstandige beslissing. Maar wat mensen niet begrijpen is dat het snel-inschakelen-van-een-professional ook het idee aanwakkert dat de jonge vrouw in kwestie het allemaal zelf niet zou kunnen. Deze normale, gezonde meid met normale gevoelens van onzekerheid wordt, met haar gang naar de psycholoog, van één dag op de andere een patiënte die met vaste hand de weg moet worden gewezen. Op mijn spreekuur help ik dit soort problematische jonge vrouwen met alle liefde. Maar mijn inzet is ook om er geen langdurig traject van te maken; en de overtuiging te versterken dat zij genoeg kracht en slimmigheid hebben om het leven wel aan te kunnen. Zo zei ik laatst tegen één van die jonge meiden: ‘maak alleen een afspraak als je ergens, na samenspraak met anderen, echt niet uitkomt’.
Het spreekt voor zich dat het aandacht verdient wanneer zoveel jongeren psychisch in de knoop raken. Maar het lijkt mij ook geen gezond idee om heel paniekerig te doen. Want ook paniek werkt aanstekelijk.